De geest in het lichaam
scriptie door Annemiek Boet
VOORWOORD
In de tijd dat ik danseres was had ik voor mezelf wat oefeningen bedacht, waarbij het voelde alsof mijn lichaam en geest regenereerden. Ik werd er rustig van, in het bijzonder in de hectische tijden voor een première, en het deed mijn lichaam veel goed. Spanning liet ik met mijn ademhaling uit mijn lijf verdwijnen terwijl ik mezelf in een stretchpositie zette, zoals ik dat toen noemde. Later in mijn leven, toen ik voor het eerst yogalessen ging volgen, kwam ik erachter dat ik al die tijd eigenlijk yoga-oefeningen had gedaan.
Uiteindelijk is het zo logisch dat ik de yoga-docentenopleiding ben gaan volgen, maar ik had nog een periode nodig om de "wetten" van de danstechnieken los te laten. Een gedeelte zal er altijd blijven hangen, maar ik hoop dat ik dit kan integreren, ten gunste van yoga.
Deze scriptie was een enorme uitdaging voor mij, om veel van de weetjes die ik van het lichaam heb een plek te geven. Daarvoor heb ik een model gebruikt, namelijk de verschillende fasen van een leven. Aan de hand van dit model laat ik verschillende onderdelen van het lichaam de revue passeren.
Mijn dank is heel groot aan Menno, die mij meerdere keren op een goed spoor heeft gezet wat betreft mijn scriptie. Hij heeft mij ook enorm geholpen met de lay-out, en de prachtige foto's zijn van zijn hand!
Toen ik de ruwe schets aan mijn moeder liet lezen, maakte zij onmiddellijk ruimte in haar drukke leven om de schrijfstijl, die ik had gehanteerd, te helpen verduidelijken. Daarbij stelde ze de nodige kritische vragen over de anatomische gegevens, waardoor deze iets meer wetenschappelijk verantwoord zijn geworden. Praktische tips als; hou de inleiding kort want men wil de scriptie lezen, en het gegeven dat je iets moet zijn opgeschoten tussen het begin en het einde, zijn ook van haar hand. Dank je wel, mam!
Eliza, mijn buurvrouw bij de opleiding, die met haar feilloze intuïtie mij de richting heeft gegeven voor het einde van mijn scriptie - dank ik daarvoor.
Ik dank ook Jasperina, mijn leerling van het eerste uur bij de Werf, die ervoor heeft gezorgd dat ik mijn eerste yogagroep kreeg en die ook de ruwe schets van mijn scriptie heeft willen lezen.
En natuurlijk gaat mijn dank uit naar Bernadet en Jeroen de drijvende veren achter Osmose. Ik heb van jullie altijd het gevoel gekregen dat iedereen bijzonder was in onze groep. Voor het eerst van mijn leven heb ik een opleiding gevolgd waarin ik niet het gevoel had dat ik moest "vechten", een verademing.
Amsterdam, 15 mei 2003
Annemiek
INHOUDSOPGAVE
VOORWOORD.................................................................................................1
INHOUDSOPGAVE......................................................................................... 2
INLEIDING...................................................................................................... 3
De geest in het lichaam................................................................................ 3
AFBEELDING: de levensfasen van het lichaam........................................... 4
LICHAAMSSIGNALEN..................................................................................... 5
DE BABY....................................................................................................... 5
Voeten........................................................................................................ 5
Tenen.......................................................................................................... 6
Hielen......................................................................................................... 7
HET KIND....................................................................................................... 7
Enkels........................................................................................................ 7
Knieën........................................................................................................ 8
Benen......................................................................................................... 8
DE ADOLESCENTIE....................................................................................... 9
Bekken, buik............................................................................................... 9
Een paar organen........................................................................................ 9
DE VOLWASSENE....................................................................................... 10
Rug........................................................................................................... 10
Thorax....................................................................................................... 12
Hart........................................................................................................... 12
Longen...................................................................................................... 12
Schouders................................................................................................. 13
Armen en handen....................................................................................... 13
Keel en nek............................................................................................... 14
DE OUDE WIJZE.......................................................................................... 14
Hoofd....................................................................................................... 15
Hersenen................................................................................................... 17
VERBINDENDE FACTOREN.......................................................................... 18
Huid.......................................................................................................... 18
De ademhaling.......................................................................................... 18
BEKNOPTE OPSOMMING VAN DE CHAKRA'S.............................................. 19
De aura..................................................................................................... 21
De meridianen........................................................................................... 21
SLOTBESCHOUWING................................................................................... 22
De oefening.............................................................................................. 22
BRONVERMELDING..................................................................................... 25
INLEIDING
De geest in het lichaam
In de loop der eeuwen, ver voordat onze huidige jaartelling begon, dacht men na over het lichaam en dat daar ook een geest in huist. Bij de oude Grieken is er een tweedeling ontstaan tussen lichaam en geest, maar met het vergaan van die cultuur is dit idee enigszins vergeten.
Bij verschillende godsdiensten is er ook een scheiding van lichaam, geest en zelfs ziel gemaakt. Er is een periode geweest dat de geest uitsluitend in je hart zat. En nog weer later zat je geest opeens in je hoofd. Hierop zijn nog enkele, in het bijzonder Franse, filosofen dieper ingegaan, waardoor dit concept steeds meer terrein veroverde. In het christendom is het gegeven van de scheiding van lichaam, geest en ziel helemaal geaccepteerd, en zonder dat je het bewust bent groei je op in een land dat op christelijke basis is geschoeid, met al deze scheidingen in je.
Ikzelf heb het idee dat mijn geest zelfs in mijn grote teen huist en uiteraard ook in de rest van mijn lichaam, en dat mijn fysieke lichaam weer in mijn ziel zit. De vraag is, kan je de geest die in je grote teen, of je voet, of je knie of noem maar op zit, begrijpen. Daarvoor moet je je lichaamstaal proberen te verstaan, je lichaamssignalen registreren en interpreteren, zonder veroordeling en dus met onvoorwaardelijke acceptatie van jezelf. Het vergelijken met andere lichamen of zelfs je spiegelbeeld moet je proberen uit te sluiten, daar je ogen je kunnen bedotten en geven slechts een momentopname waarin je in je "spiegelhouding" staat. Soms kijk je in de spiegel en denk je, mwah… ziet er niet slecht uit, terwijl je knie pijn doet of je je van binnen een wrak voelt. Het kan wel andersom werken, door het van buiten goed verzorgen van je uiterlijk, voel je je van binnen ook opknappen. Een bevestiging van een spiegel kan dan helpen. Maar het gaat mij meer om wat je lichamelijk ervaart spanning voel je aan den lijve, het lichaam liegt niet.
Het hoofd is de vertegenwoordiger van het sociale aspect van jou, het staat ook voor je intellect en je persoonlijkheid. De lichaamsdelen onder je nek zijn meer privé, kwetsbaar voor sociale taboes en daarbij reageert je lichaam instinctief en emotioneel. En juist die rare instinctieve of oncontroleerbare emoties is hetgene wat ons afschrikt van ons lichaam. Nee , dan liever de ratio, die is tenminste lekker overzichtelijk daarmee kunnen we voldoen aan de normen en waarden van de samenleving. Maar jij bent alles: jij bent jouw emoties, jouw intuïtie, jouw knie, jouw gedachten en zelfs ook jouw hormonen en, wat mij betreft, zit overal je geest.
De Geest in het lichaam is meer een bewustwordingsproces dan een stellingname. Daarom is deze scriptie ook meer een onderzoeksreis geworden, die ieder voor zich kan doen, om de geest in zijn eigen lichaam te ontdekken. Aan de hand van het model van de verschillende fasen van het leven, worden de verschillende lichaamsdelen besproken.
Ik maak af en toe gebruik van oude spreekwoorden, om een punt te benadrukken. Deze komen uit een tijd dat men fysieker ingesteld was. Dat we deze spreekwoorden vandaag de dag nog gebruiken toont aan dat ze er nog steeds toe doen.
DE LEVENSFASEN VAN HET LICHAAM
LICHAAMSSIGNALEN
Door de nadruk op het mentale vlak in onze maatschappij gaat er minder aandacht naar ons lichaam als zodanig uit, terwijl het juist je lichaam is die je je kwaliteiten of minder leuke kanten kan laten ervaren, waardoor je meer jezelf mag zijn. De werkelijke jij, zonder een rol of een idée fixe. Je lichaam zal je helpen met het bewustwordingsproces van je ware Zelf.
Laat je aandacht in je lichaam verwijlen, en ervaar wat je lichaam, je voeten, je knieën, je hart etc., jou over jezelf kan vertellen. Vraag je eens af bij een blokkade, klacht of pijn of dat daar zit omdat je iets in stand houdt wat niet (meer) bij je past, een bepaald beeld van jezelf, of omdat je iets van jezelf niet bewust bent, waar je de ogen voor sluit. In deze gevallen vraagt je lichaam veel energie om deze processen in stand te houden. Pijn is iets dat we het liefst willen ontkennen, maar het is een wezenlijk deel van onszelf.
De vormloze geest bewerkstelligt helderheid in reactie op geluid,
in reactie op vorm,
en brengt licht waar je hem op richt.
Kau - tsj'eng (8e / 9e eeuw)
Laten we onze geest eens op het lichaam richten, en de geest in ons lichaam ontmoeten.
Voor mij symboliseren de voeten de baby. Het opnemen en afgeven oftewijl het voeden en de volle luier, maar ook het liefdevolle en het blèren. In potentie is alles aanwezig bij de baby, net zo als dat bij je voeten het geval is. Als je al eens problemen hebt ondervonden aan je voeten, dan zal je gemerkt hebben dat je dat niet makkelijk kan negeren, net zo als het huilen van een baby je aandacht eist. Je kan niet "gewoon" even ergens naar toe lopen, en bent dan afhankelijk van anderen.
Probeer jezelf eens voor te stellen als baby en wat jouw behoeften dan zijn. Verzorg je voeten met liefde ondanks dat ze zo ver weg zijn en vaak in schoenen weggestopt. Geef ze de ruimte, een voetenbadje, smeer ze eens in en laat alleen mensen aan je voeten zitten die je vertrouwt. Precies wat je met een baby zou doen. Vraag hulp aan mensen om jou heen die je kunnen helpen met basisbehoeften, mocht dat nodig zijn.
Voeten
Je voeten zijn de spiegels van je lichaam, zij dragen het hele lichaam en je kan je ermee aarden. Alle functies van het lichaam zijn terug te vinden op of onder je voeten, reflexologie is op dit gegeven gebaseerd. Ze zijn het aan- en afvoersysteem van de energie van de aarde (bio-energetica), je kan je daarbij het beste het idee van een fontein voorstellen. De chakra's en meridianen (hierover later meer) op je voeten en in je lichaam spelen hierbij een belangrijke rol. De afgewerkte energie van het lichaam wordt door de aarde omgezet in nieuwe energie, om vervolgens weer door je voeten opgenomen te worden enzovoorts.
Je kan geen twee keer in dezelfde rivier stappen.
Alles stroomt en niets blijft.
Alles laat los en niets blijft vast.
Heraclites (± 500 voor Christus)
Wie je bent spreekt uit je voeten, neem het spreekwoord: dat is iemand ten voeten uit.
Veel acteurs, in de beginfase van het instuderen van een nieuwe rol, zoeken als eerste de bijpassende schoenen uit. Het is een hulpmiddel om zich sneller in te leven in het karakter van de personage die zij gaan vertolken, en een omkering van wie de schoen past trekke hem aan.
Dansers hebben hun voeten (en benen) "uitgedraaid", hun tenen wijzen naar buiten. Dit is eeuwen geleden bedacht omdat dit een groter dramatisch effect zou hebben op het publiek. De bewegingen lijken daardoor groter. Neem bijvoorbeeld een kleine kniebuiging als je frontaal staat: als je voeten parallel staan dan lijkt de beweging veel kleiner dan als je benen uitgedraaid staan. Het publiek ziet dan iemand ietsje korter worden, terwijl als je je benen uitdraait, zie je daadwerkelijk dat iemand zijn benen buigt, van boven tot beneden. Vroeger werd er erg vanuit dit "beeld" gewerkt, waardoor er verschillende nare blessures konden ontstaan. Gelukkig is er tegenwoordig een tendens om meer vanuit de fysieke, en ook psychische, mogelijkheden van dansers te werken. De moderne dans is hier onder andere debet aan, en als je de vroege moderne dans een beetje bestudeert, zie je grote overeenkomsten met yoga. Het gebruik van de ademhaling en de rug zijn hier voorbeelden van. Het gebruik maken van de grond is een ander gegeven dat met het introduceren van de moderne danstechniek, in het bijzonder de Martha Graham techniek, werd geïntroduceerd. Daar wordt het helemaal duidelijk dat er grote overeenkomsten zijn tussen dans en yoga. Misschien moet je zeggen dat beweging universeel is.
Bij het uitvoeren van de verschillende yogahoudingen (de asana's), en vooral bij de staande asana's, is het belangrijk dat je goed contact hebt met je voeten. Het gewicht is over de hele voet verdeeld, bij balansoefeningen op één voet, en bij niet balansoefeningen is het gelijkelijk verdeeld over beide voeten. Zowel de voor-, zij-, als achterkanten van de voeten maken bewust contact met de aarde, zodat alle 72.000 zenuwuiteinden in de voet geactiveerd worden en je de bio-energetica zijn functie kan laten vervullen. Continu probeer je jezelf er aan te herinneren of je nog steeds met één of beide voeten goed op de grond staat. Je voeten hebben met je eerste chakra te maken.
Tenen
Op je tenen lopen doe je als je boven je macht bezig bent, of als je heel alert moet zijn.
In Afrika zijn er verhalenvertellers die soms dagen- en nachtenlang vertellen. De toehoorders zitten niet, zij zouden in slaap kunnen vallen en alles missen. Nee, zij staan in een soort startpositie met het gewicht op de bal van de voet en tenen. In deze houding kunnen zij net zo lang wakker blijven als de verteller en geboeid het verhaal volgen.
Dansers hebben hun gewicht voornamelijk op de voorvoet, en specifieker tussen de grote teen en de daarnaast liggende teen, en de bal van hun voet. Belangrijk is het dat zij vanuit deze positie heel erg goed contact moeten hebben met de binnenkant van hun hele been, de zogenaamde adductoren. Niets van het menselijk lichaam (of geest) staat los van elkaar, alles is met elkaar verbonden.
Hielen
Als je meer op de hielen staat, zou dat kunnen duiden op een afwachtende houding. Maar ga je ergens met de hielen naartoe, dan doe je dat met tegenzin.
De hielen zijn essentieel voor het maken van sprongen, je moet eerst goed contact hebben met de hele voet, en in het bijzonder de hiel, om van de grond los te komen. Uiteraard hebben je enkels (het spronggewricht) en je kuiten, die je dan eerst aanspant, hier ook alles mee te maken.
HET KIND
De benen symboliseren voor mij het kind. Na de babytijd ga je kruipen op je knieën, je leert op eigen benen staan en je begint de wereld te verkennen. Je geeft jezelf een plek in die wereld met vallen en opstaan.
Problemen met de benen kunnen heel divers zijn, misschien helpt het je om je voor te stellen als kind. Wat zou jij als kind doen? Als je boos bent wees intens boos, onderdruk het vooral niet, een kind weet niet wat onderdrukken is. Misschien wil je lekker gaan huppelen - of niet. De benen vinden het meestal wel fijn om in beweging te zijn, alleen maar zitten of alleen maar staan vinden ze niets, net als een kind. Een kind is heel erg in het hier en nu, vragen als: wat wil jij later worden als je groot bent, kunnen bijna niet beantwoord worden omdat dat niet aan de orde is.
Ook het tegenovergestelde kan het geval zijn, bijvoorbeeld dat je nog steeds als een kind reageert in bepaalde situaties of kwesties vooruitschuift (het hinken op twee gedachten), waardoor je benen gaan protesteren. Benader je benen zonder vooroordeel (met een open mind), laten ze jou vertellen waar je bent in je ontwikkeling of wat jij nu nodig hebt, en handel ernaar.
Enkels
De enkel is het eerste gewricht dat je tegenkomt, van de voeten af gezien. Het is het spronggewricht. De enkelbanden zijn belangrijk voor de stabiliteit. Bij gewrichten kan er soms stagnering van de energie plaatsvinden, dit kan zowel de opgaande als de neergaande energie zijn. Het mooiste zou het zijn als je alle gewrichten soepel maar ook sterk in hun eigen uniek-zijn zou kunnen laten. Daar is yoga heel geschikt voor.
Op de enkel zijn ook reflexpunten te vinden nog doorgaand van de voeten.
Knieën
Een gecompliceerd gewricht, het lijkt erg onevenwichtig, maar het is juist de plek waar je o.a. je evenwicht mee kan vinden.
Het niet op slot zetten van je knieën is erg belangrijk om de energie door te laten stromen (en ook voor het behoud van je kniebanden), er zijn in je knie hulpchakra's aanwezig om dit proces te bevorderen.
Je knieën hebben direct invloed op je rug, buig je ze een beetje dan wordt je onderrug iets vlakker en als je ze strekt dan wordt je onderrug wat holler.
Het is ook de plek voor deemoed en zelfvertrouwen: het knielen, iets onder de knie krijgen.
In de verschillende (hatha)yogavormen heb ik ontdekt dat men heel verschillend met de knieën omgaat. Het is gedeeltelijk afhankelijk van welke yogaleraar je voor je hebt, maar het hangt ook af van welke techniek er wordt gebruikt. Bij de Iyengar-yoga wordt er veel meer een accent gelegd op het strekken van de knie. Voor mij geldt dat het voor ieder heel persoonlijk is, de ene persoon kan makkelijker de knieën opstrekken dan de ander. Vooral niets forceren en meer de aandacht vestigen op het laten stromen van de energie, zowel op als neer.
Het doorstrekken, de knieën echt naar achter doordrukken, is niet goed voor het gewricht; wat je wel kan doen is de knieschijven optrekken en de achterkant van het hele been lang maken, of je knieën "loslaten" (benen licht gebogen). Als je je knieën loslaat dan kan dit goed de functie vervullen van het evenwicht vinden.
Als je knieën gaan trillen bij het uitvoeren van een asana, is dit een teken dat de energie in dit gewricht aan het werk is. Veroordeel dit niet, aanschouw het, maar als het te vervelend wordt laat je de spanning los.
Benen
Je benen staan voor vooruitgang en stilstand. Je schrijdt ermee de toekomst tegemoet, maar je kan ook als versteend stilstaan, dan zit de schrik je in de benen.
Je benen werken als communicerende vaten, is er iets met het ene been dan neemt ook de spiertonus af van het andere been. Dit is daadwerkelijk gemeten. Volgens mij merk je dat ook als je een zware beenoefening doet, het tweede been is sneller moe dan het eerste, terwijl je dat niet zou verwachten.
Interessant is het om te kijken op welk been je het meest staat of welk been je over de ander heen slaat. Dit kan iets zeggen over welke hersenhelft je het meest gebruikt.
Met het uitvoeren van de asana's probeer je je benen gelijk te behandelen. Meestal heb je een favoriete kant van je lichaam en dus ook van je benen, maar door de asana's zowel rechts als links te doen, geef je de kant van je lichaam waar je minder contact mee hebt, de kans op ontplooiïng. De benen hebben nog steeds met het eerste chakra te maken, de basis.
DE ADOLESCENTIE
Voor mij staat het gebied rondom het bekken met de billen, de heupen en de buik voor de adolescentie. Je gooit je kont tegen de krib en je krijgt het op je heupen. Je gaat je tegen van alles en nog wat verzetten om je een eigen identiteit te geven, je wordt je bewust van je seksualiteit en je individualiteit. Je wordt voor het eerst verliefd, vlinders in je buik, en je leert je eigen smaak kennen. Je hebt nog geen rol op je genomen.
Bij heupproblemen, die niet alleen bij oudere mensen voorkomen, zou je kunnen proberen je eens als een puber te gaan voelen, laat je schuldgevoelens varen, stel jezelf centraal en laat alles je aan je kont roesten. Laat alle rollen los, zoals de moeder, de vader, de zoon, de dochter, de oudste, de middelste, de jongste, het enige kind, wat je beroepsmatig voorstelt, etc.
Of het tegenovergestelde kan er aan de hand zijn. Je gedraagt je onbewust nog steeds als een puber, maar inmiddels werkt het niet meer voor je, en wordt je door lichaamssignalen duidelijk gemaakt dat het tijd is om een nieuwe stap in je leven te nemen.
Bekken, buik
Je bekken is het zwaarste punt in je lichaam. Het is de plek voor stabiliteit en instabiliteit, evenwicht, seks, loslaten, maar ook het gevoel. Je eerste en tweede chakra zitten hier, de kleuren zijn rood en oranje. Met yoga laat je de inademing bij een gedeelte van de asana's en bij meditatie helemaal naar dit gebied gaan, je buik wordt dan bol. De uitademing begint vanuit de buik, die dan platter wordt, en gaat dan verder omhoog.
Ongeveer vijf centimeter onder je navel ligt de hara of tantien, dit is het centrum van de zwaartekracht van het fysieke lichaam. De hatha yoga werkt vanuit dit centrum. Bij bijna alle bewegingstechnieken is er zo een punt van zwaartekracht, en vaak is het ook een energiepunt; dit kan dantian heten of chakra of anders, naar gelang de techniek.
Je zitbotjes zijn erg belangrijk voor het aarden bij zittende meditaties en yoga-oefeningen. Het is de basis voor een rechte rug in zithouding en dus ook de basis om onze chakra's boven elkaar gestapeld te zetten. Op deze wijze energie kan de energie vrij stromen.
Een paar organen
Ingebed in je onderbuik liggen je darmen; volgens de bioloog Michael D. Gershon is dit ons tweede brein. Rond je darmen ligt een enorm zenuwstelsel dat overeenkomsten vertoont met de hersenen. Er is veel serotonine in het zenuwweefsel; dit zou een verklaring voor het buikgevoel kunnen zijn. Het werkt intensief samen met onze hersenen en blijkt minder vegetatief te zijn dan aanvankelijk werd aangenomen.
Alle organen die in paren voorkomen hebben met partnerschap te maken; de teelballen, de eierstokken, de nieren en ook de longen.
De maag verwerkt al het voedsel dat we tot ons nemen en is ook de plek waar we indrukken van het leven verteren, zoals we aangeven als we zeggen: iets ligt me zwaar op de maag of ik heb een knoop in mijn maag. Het derde chakra heeft veel te maken met de maag. Ambitie en het bereiken van doelen zijn thema's van dit chakra, maar ook het leren omgaan met conflicten, het verteringsproces.
De lever beslist of iets nuttig is of niet, en staat voor het maken van beslissingen en hogere evolutie. Geelzucht is een ziekte van de lever, je wordt echt geel, wat weer de kleur van het derde chakra is. In deze context is het heel duidelijk dat ook je lever hiermee verbonden is.
DE VOLWASSENE
De rug, nek, schouders, armen en handen vertegenwoordigen voor mij het gedeelte van je leven waarin je werkt en je relatie(s), en al of niet kinderen, krijgt. Verreweg de meeste kwalen manifesteren zich in dit gebied, veelal door werk. Vroeger was het zo dat arbeid veel fysieker was en dat veel mensen last kregen van hun rug. Frank Krijgsman draait deze constatering om in: misschien heeft je rug last van jou, een goede vraag voor het bewustwordingsproces van je lichaam, en jezelf.
Tegenwoordig zitten we veel achter de computer te werken en krijgen we de nieuwe "spit": R.S.I. Men heeft wel bedacht dat het hebben van de kopieermachine, de koffieautomaat e.d. binnen roetsj-afstand van jouw, met wieltjes ondersteunde, stoel niet zo goed is voor het lichaam. Gelukkig is daarmee een klein beginnetje gemaakt met het doorbreken van eenzijdigheid.
Wij zijn gemaakt om te bewegen met een ingenieus en prachtig bewegingsapparaat. Op het moment dat we ons lichaam niet meer aanspreken op bepaalde functies, reageert het zodanig dat de plekken waar bijna nooit wat gevraagd wordt, deze minder energie krijgen toebedeeld.
Eenzijdigheid op zowel fysiek als mentaal gebied is nooit de bedoeling geweest van al de mogelijkheden die we in ons hebben. Dus laat je, ook niet als volwassene, in een keurslijf proppen, geef jezelf de bewegingsvrijheid die jij nodig hebt, en probeer te voorkomen dat je op het punt van buigen of barsten gaat komen. Neem verantwoordelijkheid voor jezelf, blijf niet hangen in het verleden, stel jezelf open voor veranderingen, relaties, vriendschappen, nieuwe inzichten, het leven, maar blijf je ware Zelf trouw. Ook de toekomst is niet waar je je mee bezig zou moeten houden, je weet toch niet hoe het allemaal gaat verlopen, dus leef in het hier en nu.
Rug
De rug heeft een expressie-vermogen op zich, heel interessant om te bestuderen. Hoe meer je je in de "taal" van de rug verdiept, hoe meer je van een persoon te weten komt, en dat kan meer zijn dan wat een persoon over zichzelf vertelt. De rug wordt ook wel het onbewuste Zelf genoemd, waar verschillende emoties tot uiting komen, zoals kwaadheid, angst, ongerustheid, onzekerheid, etc.
Mensen die een jarenlange training achter de rug hebben kunnen hun rug andere dingen laten vertellen, zoals dansers, acteurs, yogi's e.d.
Vijf chakra's* manifesteren zich op de ruggengraat en van daaruit hebben ze een doorstraling naar de voorkant van het lichaam (of naar beneden bij de eerste chakra) en vervolgens naar de verschillende andere punten in het lichaam. De onderste drie chakra's, ook wel de onderste driehoek genoemd, hebben te maken met de fysieke en basale behoeften van het lichaam en het leven. Zij zijn respectievelijk helemaal onder aan de ruggengraat, ongeveer op de overgang van het heiligbeen naar het lumbale gedeelte van de ruggengraat net iets onder de navel en ter
hoogte van de zonnevlecht (plexus solarus) te vinden. Bewustwording van deze chakra's vormt de basis voor je verdere spirituele ontwikkeling. Het idee dat je een huis op een goede ondergrond moet bouwen kan je hierop toepassen, eerst de basis op orde om dan naar een (hogere) verdieping te gaan. De bovenste vier chakra's gaan over je spirituele en universele bewustwording, en twee daarvan zitten nog op de ruggengraat. De vierde chakra is op harthoogte en de vijfde is midden tussen je nekwervels te vinden.
Kundalini yoga werkt heel specifiek met chakra's. In deze vorm van yoga wordt het beeld van een opgerolde slang of een bol energie die opgerold is in de onderste chakra gebruikt. Met het steeds meer bewust worden van de verschillende chakra's en hun energie, stijgt de slang of energie steeds meer omhoog. Uiteindelijk ontmoeten de vrouwelijke energie en de mannelijke energie elkaar in de bovenste chakra.
De rug is een belangrijk aandachtspunt bij zowel asana's als meditaties, en de moeite waard om in ere te houden. Waar vooral aan gewerkt wordt is het verkrijgen van ruimte tussen de verschillende ruggenwervels. Dit krijg je door het strekken, en in het bijzonder in het gedeelte tussen het bekken en de ribben, het lumbale gedeelte. Dit is een strekking die je niet makkelijk vindt, vooral bij ondersteboven posities is het moeilijk zoeken naar deze strekking. Visuele hulpmiddelen helpen soms om deze strekking te vinden, zoals; heb het gevoel dat er een touwtje aan je kruin vastzit, wat jou met elke inademing helpt om langer te worden.
Belangrijk voor je rug is dat het net zo veel inspanning als ontspanning krijgt (het yin en yang principe). Een mooi voorbeeld van spanning - ontspanning voor je rug zie je bij de zonnegroet, waarschijnlijk de meest bekende "oefenserie" van yoga, waarbij je gelijk na het uitvoeren de opladende werking voelt.
* In je subtiele of astrale lichaam is een centraal kanaal, dat van je kruin naar de onderkant van je ruggengraat loopt. Hierop zijn verschillende energiepunten, de chakra's (= wiel), potenties van het bewustzijn. Door het bevrijden van de prana (levensenergie) die in de onderste chakra's vastzit, komt er emotionele en spirituele energie vrij. Om de zeven chakra's bewegen er een positieve en een negatieve energie, die doordat de wielen de ene en de andere kant op draaien, elkaar kruisen als een vlechtwerk. Zijn de positieve en negatieve energie precies in balans, doordat elke bovenliggende chakra de andere kant opdraait dan die eronder, dan is er sprake van sushumna. Dit is de opheffing van het positieve en het negatieve, het evenwicht tussen twee uitersten.
Thorax
De grens van buikholte naar borstkas wordt gemaakt door het diafragma, de sterkste spier van het lichaam. De ribben beschermen de organen die echt bescherming nodig hebben, het hart en de longen, en zij bewegen mee met het proces van de ademhaling. De ribbenkast kan ook een gedeelte van je lijf zijn met niet geuite agressie, wat je terug kan vinden in een hoge borst opzetten. Uiteraard is dit een spreekwoord met een referentie naar de dierenwereld, de haan. De referentie naar de natuur is ook heel duidelijk terug te vinden bij yoga: zo heb je de dolfijn, de orang oetang, de boom, de donderstraal - deze zijn nog maar een paar namen van asana's met elementen van de natuur erin. Yoga ontstond in de tijd dat er nog geen taal was, het is dan makkelijk voor te stellen dat er gebruik gemaakt werd van de verschillende vormen van de natuur.
Hart
Ons hart is, buiten de plek van de vierde chakra, ook het fysieke symbool voor ons vermogen tot liefhebben en onze emoties. Het is de plek voor transformatie, de weg naar éénwording. Volg je hart en blijf ernaar luisteren, zodat het je niet benauwd of koud om je hart wordt. En blijf altijd de weg van het hart volgen. Lucht je hart bij je hartsvriendin, dat doet goed.
De kleur die bij het hart hoort is groen, veel groenten zijn ook groen en laat dit nu net het goede eten voor het hart zijn! Nederland heeft trouwens ook een groen hart!
Longen
De longen zijn het symbool voor vriendschap, je haalt lucht naar binnen en geeft het ook weer af. Zonder dat je daarin keuze hebt, maak je met de ademhaling contact met de buitenwereld. Alles is verbonden met deze cyclus, de zon, de natuur en alle levende wezens. Met de inademing neemt spanning toe, en met de uitademing krijg je ontspanning. Dit principe, door inspanning ontspanning verkrijgen, wordt continu in yoga toegepast, begeleid door het bewust ademhalen. Bij de verschillende bewegingen om in een asana te komen en blijven is de ademhaling essentieel. Heel versimpeld gezegd, gebruik je een uitademing bij een beweging van je vandaan, en de inademing om de beweging naar je toe te begeleiden. De uitademing gebruik je ook om spanning uit je lichaam te laten verdwijnen, als iets heel zwaar is dan puf je wat meer, of je slaakt een zucht van verlichting.
Pranayama (energie-bewegingen) is het onderdeel van yoga waar je je helemaal concentreert op bewustwording van de ademhaling. Dit heeft een diep effect op lichaam en geest en doet een buitengewone energie ontwaken.
Schouders
De schouders zijn zo gevoelig, zij reageren op het minste en geringste om jou te beschermen. Je zet ze naar voren of je trekt ze wat op als je iets af wilt weren, dit is zowel psychisch als fysiek. Als je spanningen hebt dan trek je ze op, maar zelden trek je ze naar achteren toe, tenzij je beroepsmilitair bent, wat weer dat gegeven van agressie in zich heeft. Als je één of beide schouders even optrekt dan zeg je "kammuhnixscheluh", duidelijke expressiviteit van je schouders.
Laat bij yoga de schouders in je rug vallen en strek ze naar beneden en ook breed, de schouderbladen steken niet uit. Probeer ze recht boven de middellijn van je bekken, je knieën en je voeten te plaatsen, en ze vooral zo neutraal mogelijk te houden, ook als je je armen optilt. Op deze wijze zal het voor de energie makkelijker worden om er vrijelijk door te stromen.
Armen en handen
Dat de mens rechtop is gaan staan heeft te maken met de ontwikkeling van de armen en de handen. Door deze houding hebben wij de handen vrij gekregen, en met de opponeerbare duimen kunnen we dingen vastpakken. Hierdoor en door onze hersenen hebben we een enorme evolutie gemaakt.
Je hartchakra en je keelchakra hebben beiden invloed op je armen, terwijl je nagels weer met je eerste chakra te maken hebben. Je armen gebruik je voor het omarmen van geliefden, ook ideeën omarm je, soms loop je met je ziel onder je arm, dat is dan niet zo mooi. Als je in een voor jou onbekende, en daardoor misschien onveilige, situatie bent, sla je je armen over elkaar, dit voelt beschermend. Reiken wordt ook gedaan met de armen en handen, het bereiken van mensen bijvoorbeeld, de uitgestoken arm bij een begroeting.
Een onderdeel van yoga is het nastreven van geweldloosheid, de arm opheffen (om te slaan) is iets wat je ten alle tijden moet proberen te voorkomen. Dit heet Ahimsa en is één van de vijf morele weigeringen van yoga, Gandhi is hier o.a. beroemd om geworden. De andere vier zijn: naar waarheid leven, niet stelen (ook niet het gedachtegoed van een ander), zelfcontrole en niet begerig zijn.
De handen hebben grote overeenkomsten met de voeten in de zin dat ze ook een reflexzone gebied zijn. De handen zijn ook een spiegel van het lichaam. Voor handlezers spreken de handen weer een andere taal, waarbij de linker hand voor je vorige leven staat en de rechter voor het huidige.
Met je handen neem je nieuwe ideeën op (be-grijpen) en je opent ze voor wat komen gaat. Ze zijn de verbinding tussen het hogere en het lagere en worden gevoeliger naarmate je meer yoga doet.
Specifieke handposities in yoga zijn de Mudra's waarbij het topje, of de nagel, van een vinger tegen de top van de duim wordt geplaatst.
Een mooie uitleg hierover heb ik uit het boek van Shakta Kaur Kalsa: Kundalini Yoga:
· De bekendste is Gian Mudra waarbij je je wijsvinger tegen je duim plaatst. Deze positie stimuleert kennis en wijsheid (grappig hè: "wijs"-vinger). De wijsvinger vertegenwoordigt de planeet Jupiter.
· Shuni Mudra is met de middelvinger (Saturnus) en bevordert geduld en zelfdiscipline.
· Surya Mudra wordt met de ringvinger en duim gemaakt, dit revitaliseert je energie, je creativiteit en sterkt je zenuwen. De ringvinger vertegenwoordigt de zon of Uranus.
· Buddhi Mudra, versterkt je vermogen om duidelijk en intuïtief te kunnen communiceren, en wordt gedaan met de pink welke Mercurius vertegenwoordigt.
Keel en nek
Midden in je keel is de plek waar je vijfde chakra huist. Met de kwaliteiten uitdrukkingsvaardigheid, expressiviteit en creativiteit is het helemaal duidelijk dat het op deze plek zit. Maar hier kom je ook op het punt van inkeer en bewust Zijn. Misschien heeft dat te maken met de kwaliteit eerlijkheid van dit chakra. Het spreken, de taal, vormt zich o.a. in je keel, en de taal is nou juist één van de meest verhullende communicatiemogelijkheden. Soms begin je zelf te geloven wat je zegt "ik kom zéker een keer langs...". Of je neemt klakkeloos iets wat iemand heeft gezegd op in jouw gedachtegoed en gebruikt het als zijnde het jouwe, later kom je er achter dat dit toch niet helemaal bij jou past. Dit gebeurt natuurlijk alom, het begint met je omgeving, de opvoeding, en school, waar je geleerd wordt feiten te reproduceren. Om zuiverheid te verkrijgen kan je Mantra’s zingen, reciteren of zelfs denken. De bekendste Mantra is Om of Aum, de oneindige klank. Mantra’s creëren direct een verbinding tussen het hoofd en het hart, ze hebben een helende klank, je merkt gelijk de invloed die ze hebben. Halleluja is ook eigenlijk een mantra.
DE OUDE WIJZE
Het gebied van de nek en het hoofd representeert voor mij de laatste fase in het leven, maatschappelijk gezien is dat de gepensioneerde leeftijd, maar liever noem ik het de oude Wijze. Door de maatschappij is bepaald dat er dan geen functie meer vervuld hoeft te worden, maar eigenlijk beginnen dan pas de belangrijkste functies. Er is een leven geleefd waardoor er wijsheid, inzicht en overzicht is, er is ruimte voor stilte, sereniteit en reflectie. Andere zienswijzen die nodig waren in eerdere stadia in het leven, bijvoorbeeld een vervelende baan om je huis te kunnen betalen, vervallen. Er komt meer ruimte voor begrip en je kan ook nog steeds dienstbaar zijn. Je hoeft helemaal niet achter de geraniums te gaan zitten; er is een wereld daarbuiten die wacht op de oude Wijze. Je weet het precies als je iemand tegenkomt die IS, in de omgeving van die persoon wil je verwijlen, je hoopt dat jij ook zo kan worden en dat het omgaan met die persoon je zal helpen in die ontwikkeling. Misschien helpt het, maar eerder denk ik dat je helemaal je eigen ontwikkeling moet doormaken om in jouw staat van ZIJN te komen. De oude Wijze kan je wel vingerwijzingen en zelfs meer dan dat geven, opdat jij er op jouw eigen wijze mee verder kan gaan.
De innerlijke wereld van de oude Wijze is in harmonie, en daarmee komt de wereld om hem heen ook in harmonie.
Hoofd
Doordat wij grotere afstanden afleggen, verplaatsen wij ons met behulp van machines, wij worden voortbewogen. Ons lichaam gaat een beetje met de bewegingen die worden gemaakt mee, maar ons hoofd wil dat niet. Misschien ook omdat de vloeistof die in de drie half cirkelvormige kanalen zit, in je middenoor, mede verantwoordelijk is voor het evenwichtsgevoel. Gaat je hoofd wel mee in de beweging, bijvoorbeeld op een boot of achterop een motor, dan krijg je "zeebenen", een raar, onwerkelijk gevoel waarbij het lijkt, als je weer aan wal stapt, alsof je geen vaste grond onder je voeten hebt.
Ik denk doordat we zoveel bezig zijn met het ophouden van ons hoofd, het moeilijker is geworden om ons hoofd met een natuurlijke buiging mee te laten doen bij yoga, bijvoorbeeld het afmaken van de lijn die onze ruggengraat maakt in een booghouding, maar ook bij de meeuw en de staande Mudra. Het hoofd wil blijven controleren, en daar gebruikt het alle aanwezige zintuigen voor. Gelukkig mag het hoofd specifiek bij yoga tot rust komen.
De zintuigen die we het meeste gebruiken zijn hier te vinden: het zien, het horen, het ruiken en het proeven. Het is interessant om te weten op welke van deze zintuigen je het meest bent ingesteld (vergeet de tastzin en je "zesde" zintuig niet), en te beseffen dat dat niet voor iedereen hetzelfde is.
Een belangrijk onderdeel van yoga is de ontspanning, in een yogales zijn specifieke rust- en observatiehoudingen ingebouwd. Hiermee krijg je de kans om uit te rusten en te observeren wat de asana's en het gebruik van de ademhaling voor invloed op jou hebben. Een citaat uit de scriptie van Bernadet Fretz: K-Osmose, geeft het heel duidelijk weer: "Door de observatiehoudingen krijgen mensen tijd voor zichzelf. Het totale Zelfbewustwordingsproces begint namelijk op fysiek niveau. Ons stof-lichaam is in de eerste plaats het huis waar we wonen. Als we dat niet vertrouwen en daar niet ontspannen in kunnen rusten, wordt ons fysiek zelfbeeld voortdurend vertroebeld door allerlei denkbeelden, die juist deze fysieke spanningen oproepen en in stand houden. Dit "verstoorde" zelfbeeld voedt op haar beurt weer ons totale Zelfbeeld en bepaalt dus in sterke mate onze totale Zijnstoestand."
De ontspanning is tevens het gedeelte waarin yoga zich onderscheidt van andere bewegingsvormen.
Een manier om te ontspannen is de gedachten richten op een beeld of verschillende beelden; de visualisatie, het ontrollen van een beeldende film in je hoofd, of één beeld. Het is een methode om opperste concentratie te krijgen, die goed te doen is na yoga-oefeningen omdat je gedachten dan meer gericht zijn en niet heen en weer slingeren als een wilde aap. Visualisaties zijn gebaseerd op rustgevende elementen uit de natuur, of kleuren, of op je chakra's, soms met muziek. Je stelt jezelf open voor je hart.
Ik heb erg getwijfeld of ik het gedeelte waar ik meditatie aanstip, onder het gedeelte hoofd moest plaatsen, daar het invloed heeft op je hele wezen. Yoga probeert te bereiken dat je je gedachtestroom stil zet; eerst beoefen je met je lichaam de verschillende asana's, waardoor je gedachten al veel meer gefocust worden. Van daaruit is het makkelijker om te gaan mediteren - je zou het ook bezinning kunnen noemen - waarin niet veroordeeld wordt, wel geaccepteerd. De ademhaling is belangrijk en dat je goed gegrond bent, het maakt niet uit in welke houding je zit, ligt, of zelfs loopt, je hoeft jezelf dus niet persé in de lotushouding te wringen, lukt het wel dan is het prima. Met meditatie krijg je de kans om naar jouw innerlijke Zelf te luisteren, en je creatieve bewustzijn te ontwikkelen, waarvoor acceptatie de basis is. De geest wordt helder en verlicht, je voelt je zelfbewust en aanwezig in de leegte van het moment. Die leegte wordt soms als verveling ervaren, dat komt omdat de gedachten niet de geijkte patronen volgen: wij willen de turbulentie van veel gedachten die wij voor de werkelijkheid houden. Als onze gedachtengolven rustig worden door meditatie ontvouwt zich een oneindige realiteit.
Patanjali, de vader van de yoga, heeft ééuwen geleden vier Veda's (=het weten van de oorsprong) gecreëerd, waarin alle leefwijzen zijn beschreven. Hij heeft bedacht dat er vijf soorten gedachten zijn, te weten:
1. juiste gedachten
2. onjuiste gedachten
3. verbeelding / fantasie
4. herinnering
5. slaap
Ik vind het een geruststellend idee dat die enorme kolkende gedachtengolven te herleiden zijn tot deze vijf onderdelen. Ga maar eens na als je verstrikt bent in je gedachten, wat zijn deze gedachten nou; zijn het juiste of onjuiste gedachten of is het je verbeelding of herinnering? Dit kan enorm relativerend werken en het kan het begin zijn van de beheersing van het denken, dat weer te maken heeft met je zesde chakra.
Midden op je voorhoofd is de plek van de zesde chakra, je derde oog, de realisatie van je ware Ik. Het proces van deze chakra is o.a. het loslaten van de egocentrische persoonlijkheid, het verkrijgen van visie en het overstijgen van de vijf zintuigen. Bij het openen van het derde oog kunnen helderziendheid, heldervoelendheid en helderhorendheid optreden. Deze kwaliteiten mogen nooit voor eigen gewin gebruikt worden.
Als twee gouden vogels die in dezelfde boom zitten,
twee intieme vrienden, wonen het ego en het Ik in hetzelfde lichaam.
De eerste eet de zoete en zure vruchten van de boom van het leven,
terwijl de tweede van een afstandje toekijkt.
Mundaka Upanishad
Hersenen
De linker hemisfeer of hersenhelft is het logische, intellectuele, analytische en verbale deel. De kleur geel, die voor verstand en helder denken staat, hoort bij deze kant. Dit hersenhelft is vrolijker en mannen maken er in het algemeen meer gebruik van. De linker hemisfeer beheerst de rechterkant van het lichaam.
Het rechter gedeelte van de hersenen is, naast de stuurman van het lichaam te zijn, ook intuïtief, ruimtelijk, muzikaal en emotioneel. Deze rechterkant is het artistieke of visuele deel; de kleur violet hoort erbij, met de kwaliteiten intuïtie, innerlijke visie en helderziendheid. Deze kant is de meer droevige kant. Vrouwen maken meer gebruik van deze kant en het beheerst de linkerkant van het lichaam. Vanaf de rechterkant van de hersenen is het makkelijker om in de linkerkant te komen, dan andersom.
De hersenen hebben uiteraard veel meer functies; zo scheiden ze o.a neurotransmitters af die voor de prikkeloverdracht van de ene naar de andere cel zorgen. Ik noem een paar bekende uit: Wie ben je? van Malcolm Godwin:
· Serotonine: zorgt voor sereniteit een gevoel van kalmte en optimisme. Prozac, het bekende antidepressivum stimuleert de afscheiding van serotonine.
· Acetylcholine: heeft te maken met aandacht, geheugen en leren.
· Noradrenaline: stof die voor opwinding, stimulering van de geest en verbetering van de gemoedstoestand zorgt.
· Glutamaat: zorgt voor opwinding, ondersteunt de verbindingen met neuronen en vormt de basis voor het lange-termijngeheugen en leervermogen.
· Encafaline en Endorfine: bestrijden stress en zorgen voor een zwevend gevoel van innerlijke rust.
De amygdala is een minuscuul centrum in je hersenen. Ik citeer uit: Wie ben je? van Malcolm Godwin, "De amygdala is een van de belangrijkste overlevingsstrategen en heeft als opdracht negatieve emoties zoals zorgen en angst op te roepen. Dikwijls verantwoordelijk voor het sturen van berichten van dood en verderf op totaal onverwachte momenten. Het is de grote boosdoener die meer dan klaar staat om negatieve emoties op te roepen. Met iets bezig zijn dat onze aandacht vereist heeft de neiging om de amygdala rustig te houden."
Wat ik met deze informatie aan wil geven is dat we veel meer aan emoties bloot staan dan we zouden willen. Onze hersenen, waarvan we altijd denken dat die voor de ratio staan, hebben wel degelijk te maken met onze gevoelens en ons gedrag.
Op de bovenkant van onze schedel is de zevende chakra, de verbinding tussen hemel en aarde. Joodse mannen dragen op deze plek hun keppeltje als teken van nederigheid voor het Hogere. Als je bewustzijn op dit niveau is begint de verwondering, de onwetendheid, de staat waarin je als persoon oplost en het Zijn wordt ervaren. Dit is de hoogste staat van Zijn, Gautama Buddha is een van de mensen die deze staat bereikt heeft.
VERBINDENDE FACTOREN
Huid
De huid is de afgrenzing van onze meest verdichte energie, ons lichaam. Het is één groot orgaan dat ook meedoet met het ademhalingsproces en is de plek van onze tastzin. Met onze huid maken we fysiek contact met de buitenwereld, maar in tegenstelling tot de ademhaling hebben we hier een keuze. De huid is polair, het grenst af en het stelt open en misschien heeft degene die een olifantshuid heeft dit nodig om niet geraakt te worden. In een lijf met een gevoelige huid schuilt een gevoelige ziel, wordt ook wel gezegd en je kan iemand op zijn huid zitten.
Buiten de begrenzing van de huid hebben we lichaamsruimte nodig, misschien het oerinstinct van territorium, of misschien wil onze aura of onze ziel de ruimte krijgen.
De ademhaling
De energie voor de levenscyclus van de mens komt oorspronkelijk van de zon. Groene planten absorberen licht en door middel van fotosynthese wordt water en koolzuur omgezet in zuurstof en suiker. Mensen ademen deze zuurstof in en gebruiken dit in het lichaam voor het opwekken van energie. Bij de uitademing geven wij weer koolzuur af, dat weer onmisbaar is voor de planten. Een prachtige cyclus waarbij het heel duidelijk wordt dat we allemaal afhankelijk zijn van de zon, de natuur en van elkaar. Alles wordt verbonden door de ademhaling.
De ademhaling is de rode draad bij yoga, met het bewust leren ademhalen en daar keer op keer de aandacht op te vestigen, leer je steeds dichter bij je ware Zelf te komen. Kijk maar eens wat je doet als je gestresst bent, dan ga je heel oppervlakkig ademhalen, je hele mechanisme is dan aan het snakken naar een diepe teug adem. Als je bewust hebt leren ademen, zal je dit mechanisme eerder onderkennen en eens flink doorademen, waardoor veel van de opgebouwde spanning losgelaten kan worden. De ware Zelf is niet gespannen, blij, boos, vriendelijk, enzovoort, die IS, en met de ademhaling kom je daarmee in contact. Het is de manier om alles in jou te verbinden zowel fysiek als astraal, en de ademhaling maakt ook de verbinding tussen jou en alles om je heen.
BEKNOPTE OPSOMMING VAN DE CHAKRA'S
Het algemene lichaam
1e chakra, Muladhara, (steun van de wortel) wortelcentrum
· positie: stuitje, bekkenbodem, billen, voeten, skelet, tanden, nagels en het reukzintuig
· element: aarde
· kernthema: zekerheid en veiligheid
· functie: ondersteuning, ontspanning, sensualiteit
· proces: ontwikkeling van zekerheid en stabiliteit, evenwicht, oriëntatie, aarding
· astrologisch: Venus
· kleur: rood, staat voor kracht, moed en wilskracht
Het etherische lichaam
2e chakra, Swadhistana, (speciale verblijfplaats) het sacrale centrum
· positie: tussen heiligbeen en schaambeen, onderbuik, onderrug, speeksel, urine, zaad, het smaakzintuig
· element: water
· kernthema: geborgenheid en vertrouwen
· functie: op je gemak voelen bij anderen, vertrouwen, stromen, smaakgevoel, instinct, verbinden en loslaten
· proces: seksualiteit, overwinnen van wantrouwen. De 1e en 2e chakra gaan over angst versus veiligheid
· astrologisch: maan
· kleur: oranje, staat voor gezondheid van lichaam en geest, positiviteit, fysiek actief zijn
Het astrale lichaam
3e chakra, Manipura, (stad van de glinsterende edelsteen) de zonnevlecht
· positie: plexus solarus, maagstreek, middenrug, bijnieren, het gezichtszintuig
· element: vuur
· kernthema: ambitie, persoonlijke emoties, het bereiken van doelen
· functie: de wil tot macht, uitdrukkingskracht, betrokkenheid
· proces: fysisch en psychisch verteren, leren omgaan met conflicten, emotionele ontwikkeling, spontaniteit, angst en jaloezie overwinnen
· astrologisch: Mars
· kleur: geel, staat voor verstandelijk vermogen, intelligentie, rationaliteit en concentratievermogen
Het paranormale of verstandelijke lichaam
4e chakra, Anahata, (geluidloze klank) het hartcentrum
· positie: hart, voorzijde borstbeen, thymus, achterzijde bovenrug, longen, bloedcirculatie, de tastzin
· element: lucht
· kernthema: het persoonlijk gevoel overstijgen, sensitiviteit, contact, liefde en mededogen
· functie: afstemmen en verbondenheid
· proces: ontwikkelen van gevoel en helderheid daarover, omgaan met angst voor afwijzing, verlegenheid, schaamte, liefde, aandacht, sensitiviteit, compassie, intuïtie, tederheid, lichtheid, blijdschap, humor
· astrologisch: zon
· kleur: groen, staat voor harmonie, balans, sympathie en toewijding
Het zalige of spirituele lichaam
5e chakra, Vishudda, (zuivering) de keelchakra
· positie: de keel, achterzijde schouders en nek, kaken, stembanden, strottehoofd, geluidszintuig
· element: ether, de draaggolf van de vier elementen, de brug naar het zesde chakra
· kernthema: inkeer, kosmisch inzicht, expressie
· functie: creatieve energie, uitdrukkingsvaardigheid, inspiratie, eerlijkheid
· proces: inkeer, bewust ZIJN, expressiviteit, communicatie, vormgeven aan denkbeelden en ideeën, inzicht en overzicht
· astrologisch: Saturnus
· kleur: blauw. Dit is de eerste van de reeks van koude kleuren en de tegenpool van de lager liggende warme kleuren, het remt af, keert naar binnen en omhoog. De kwaliteiten zijn oprechtheid en reflectie
· andere kleur: turkoois is het symbool van hemel en geest. De kwaliteiten zijn helderheid, harmonie, kalmte, en creativiteit. Bij de Indianen is turkoois het symbool van de hemel en de levensadem.
Het kosmische lichaam
6e chakra, Ajna, (controle, beleid) het derde oog
· positie: cavernus plexus, de pijnappelklier
· kernthema: wijsheid, hogere Zelf
· functie: helderheid, helderzien, spirituele verlichting, in harmonie zijn, de hogere ideeënwereld
· proces: geen identificatie met de egocentrische persoonlijkheid, beheersing van het denken, visie en begrip, oude zienswijzen laten vallen, perfectionisme, Zelfrealisatie
· astrologisch: Mercurius
· kleur: magenta, de kwaliteiten staan voor kracht en spiritualiteit, openheid voor veranderingen
· andere kleur: indigo staat voor het overstijgen van de vijf zintuigen, op paranormale wijze waarnemen, visie, inspiratie en dienstbaarheid
Het wedergeboren lichaam
7e chakra, Sahasrara, (duizend bloembladeren van het Grote Geluk ook duizendbladige lotus) het kruincentrum
· positie: bovenkant schedel, de bovenste hersenen, hypofyse
· functie: verbinding tussen hemel en aarde en de bezieling die daarvan uitgaat, verlichting
· proces: de staat waarin iemand als persoon oplost en waarin het Zijn wordt ervaren, inspiratie, overgave, eenheidsbeleving, verstilling, verwondering, zegening
· astrologisch: de zon als symbool voor het Zelf en omvormer van het Ego
· kleur: violet is de laatste kleur van het spectrum, het staat voor spiritualiteit, mystiek, eenheid en uitdrukking van het hogere Zelf
· andere kleur: wit heeft alle bovenstaande kleuren in zich, het staat voor reinheid, zuiverheid, oprechtheid en spiritualiteit
De aura
Soms wordt de aura, het energieveld dat ons hele lichaam omringt, ook wel de achtste chakra genoemd. De aura is het beschermende veld waarin alle chakra's huizen, en kan verschillende kleuren aannemen, ook het formaat en de dichtheid variëert.
Veranderingen van kleur, helderheid en grootte hangen af van je gezondheid, zowel geestelijk als lichamelijk, je gedachten en je emoties.
De meridianen
De meridianen zijn voor het energetische lichaam net zo belangrijk als de (slag)aders voor het fysieke lichaam en lopen door het hele lichaam. Van de punten van je tenen, je vingertoppen en je kruin lopen de meridianen door de verschillende organen van en naar je chakra's. Zij vervoeren "chi" of energie, wat je zou kunnen omschrijven als een soort elektromagnetische kracht of levenskracht. Er zijn twaalf hoofdmeridianen, die een sterke invloed hebben op het orgaan waarnaar ze vernoemd zijn, en vele andere meridianen. Onder andere in de acupunctuur en qigong wordt er gewerkt met meridianen.
SLOTBESCHOUWING
Wat je in je lichaam stopt komt er ook uit. Hiermee bedoel ik niet het eten, alhoewel dat ook invloed heeft op je gesteldheid, maar ik bedoel meer het aanspreken van je lichaam in het dagelijkse leven. Vaak zijn dit herhalende handelingen of bewegingen. Neem bijvoorbeeld de mensen die Frans spreken, zij krijgen een andere mimiek, en op den duur zelfs andere gezichtsbepalende trekken, dan bijvoorbeeld de mensen die de Amerikaanse taal spreken. Nu moeten we niet ineens alle talen van de wereld gaan proberen te spreken, maar wat we wel kunnen proberen te doen is bewust worden van onze meest gebruikte herhalende bewegingen gedurende de dag, en daar tegenover een tegengestelde of andere beweging zetten. Ook gedachtepatronen kunnen hun uitwerking op fysiek niveau hebben. Wees je bewust van deze patronen, en verander het eens. Op deze wijze blijft de energie stromen en verstart het niet. Yoga is een prachtige manier om je lichaam en geest op alle niveaus aan te spreken en de verstarring tegen te gaan.
Voor mijn yogaklassen heb ik een vrij lange oefenserie gemaakt voor het begin van de les, waarmee ik de mensen die in mijn les staan de kans wil geven om hun lichaam a.h.w. te "scannen". Het is tevens een concentratie-oefening waarbij de aandacht helemaal naar het lichaam gaat, zodat zij datgene wat ze vlak voor de les deden los kunnen laten. Hierbij gebruik ik altijd muziek, ik geloof in de kracht van muziek. Daarbij helpt het mij om ongeveer evenveel bewegingen aan de ene als de andere kant van mijn lichaam te maken omdat ik onbewust altijd de muziek volg.
Na het bewust staan en gronden geef ik iedereen de mogelijkheid om met elk wat groter gewricht even contact te maken door middel van ronde bewegingen, waarbij er zowel naar buiten als naar binnen gedraaid wordt. Deze ronde bewegingen hebben als voordeel dat je binnen de grenzen van elk gewricht blijft, maar het wel helemaal aanspreekt, het heeft een helende werking. Van de ademhaling wordt bewust gebruik gemaakt.
De oefening begint met de voeten en eindigt met het hoofd, precies de volgorde die ik in deze scriptie heb gebruikt.
Als je fysiek deze oefeningen niet uit kan voeren, kan je proberen de ronde bewegingen in elk specifiek gewricht te bedenken. Als je je gedachten kan richten op de verschillende lichaamsdelen dan gaat ook daar de energie stromen.
De oefening
De voeten activeer je met vegende, wrijvende, lopende en stampende bewegingen, hierin zijn veel variaties te vinden zoals op je tenen of op je hielen lopen. Je kan dit ook aan de hand van een visualisatie doen. Bijvoorbeeld, bedenk dat je op een strand een mooi plekje in het zand aanstampt, waarop je vervolgens heel bewust jouw voetafdrukken gaat maken waarin je heel stevig kan blijven staan. Je drukt je tenen, de zijkanten van je voeten en je hielen nóg dieper in het zand.
Nu staan je voeten helemaal open voor de bio-energetica. Rustig ga je een beetje met je gewicht spelen, om uiteindelijk precies in het midden te komen, je gewicht is gelijk verdeeld over beide voeten en over de hele voet, van tenen naar hiel. Haal een paar keer diep adem, vervolgens buig je beide knieën op een uitademing, hielen blijven aan de grond, en inademend strek je ze weer, dit herhaal je een paar keer.
Je verplaatst je gewicht naar één been en zet je andere voet op de voorvoet en maakt contact met de enkel met ronde bewegingen, naar buiten- en naar binnendraaiend. Hetzelfde met de andere enkel.
Dan verdeel je je gewicht weer over beide voeten, je buigt je benen weer met een uitademing en inademend kom je weer tot stand. Deze beweging heeft invloed op je kuiten en je onderrug, je koppelt je ademhaling aan een beenbeweging.
Vervolgens leg je je handpalmen op je knieschijven en maakt in het sagittale vlak een soort ronde beweging waarbij je hele lichaam meedoet. Ik vind het altijd fijn om mijn knieën vast te pakken, soms heb ik het nodig voor mijn zelfvertrouwen en andere keren maakt het me bewust dat ik niet naast mijn schoenen moet gaan lopen.
Je komt inademend weer overeind, om vervolgens de knieën lichtjes te buigen zodat je je heupen kan laten ronddraaïen, als een buikdanseres: de bewustwording van je hara. Je bovenlichaam blijft overeind. Je activeert je buik, met de daarin liggende organen, en het onderste gedeelte van je ruggengraat en heupen. Daarbij wordt je je bewust dat de onderkant van je romp geïsoleerd van de bovenkant kan bewegen.
Je strekt je benen weer enigszins en je zet je handen op je heupbotten. Nu laat je je hele bovenlichaam plus hoofd een ronde beweging maken met de ademhaling, de onderkant van je romp en je benen blijven nu stil. Je ademt uit als je van zij naar voren beweegt en inademend ga je naar de andere zijde en de achterkant. Deze beweging maak je ook de andere kant op. Je draait weer naar je midden toe, gewicht weer goed verdeeld over beide voeten, en laat deze de energie van de aarde opnemen.
De schouderbeweging is ook weer rond en gekoppeld aan de ademhaling, van voor naar achter en van achter naar voor. Als je je schouders bovenlangs, of onderlangs, naar achteren draait is er optimale ruimte in de borstkas om diep in te ademen.
Dan trek je op een inademing je schouders zo hoog mogelijk op en, begeleid door de uitademing, laat je ze rustig zakken; dit doe je een paar keer, dan laat je in één keer je schouders met een diepe uitademing zakken. Het ziet eruit alsof er dan zware lasten van mensens schouders afvallen.
De polsen draai je vervolgens in de rondte, daarbij kan je de verschillende Mudra handposities aannemen. Ook kan je vanuit je ellebogen een ronde beweging maken. Daarna schudt je je armen even helemaal uit.
En dan zijn de nek en het hoofd aan de beurt voor de ronde bewegingen. Nu is het helaas zo dat je nek al zoveel te verduren krijgt dat hier omzichtig mee omgesprongen moet worden. Het schijnt zo te zijn dat, als er röntgen-foto's van de nek van iemand van ergens in de twintig worden gemaakt, daarop al allemaal versplinteringen van de nekwervels te zien zijn. Wees ervan bewust dat je je hoofd gedragen moet houden, in het bijzonder als je je hoofd naar achter beweegt .
Laat je hoofd op een uitademing opzij gaan, oor richting schouder, en op een inademing de andere kant op. Vervolgens laat je je kin op een uitademing op je borst komen en inademend trek je je schouders op en hef je je gezicht naar het plafond (of de hemel). Deze bewegingen herhaal je ook een paar keer.
Op een uitademing laat je je schouders weer rustig zakken, en je hoofd plaats je recht op je ruggengraat. Dan maak je hele cirkels met je hoofd gepaard met de ademhaling, de schouders zijn nu ontspannen. Je ademt uit als je je kin over je borst beweegt, en inademend draai je je hoofd achterlangs. Deze beweging keer je ook weer om.
Vervolgens hef je je armen op een inademing helemaal tot naast je oren, al uitademend “teken” je een mooie verticale cirkel om je heen. Deze cirkel geef je een kleur bij de volgende beweging, en daarna geef je de gekleurde cirkel een randje van een andere kleur.
Opgeladen, geconcentreerd en veilig in jouw kleur, ben je je bewust geworden van je blokkades, waaraan je dan de rest van de les (of dag) kan werken. Je haalt nog eens diep adem, en stuurt je adem speciaal naar de plekken die spanning hebben. Je ontspant met een diepe uitademing.
De geest kan vrij stromen door je lichaam.
BRONVERMELDING
Bodo J. Baginski, Shalila Sharamon, Reiki, de universele levensenergie, Deventer, Ankh-Hermes b.v. 1988
dr. Christiaan Barnard, De werking van het lichaam, Bussum, Van Holkema & Warendorf / Unieboek b.v. 1981
Helmut Barz, Jung en zijn psychotherapie, Stuttgart, Kreuz Verlag, 1979
Martine Batchelor, Stephen Batchelor, Mediteren voor iedereen, London, Frances Lincoln Ltd. 2001
His Divine Grace A.C. Bhaktivedanta Swami Prabhupãda, De Bhagavad Gita zoals ze is, Amsterdam, The Bhaktivedanta Book Trust, 1971
Jennie Bittleston, Yoga, Kerkdriel, Librero b.v. 2001
Patricia Blok, Yoga en meditatie, Amsterdam, Stichting Locomotief 2000, 1998
Patricia Blok, Ontspanningsgeheimen, Baarn, Uitgeverij de Kern, 1998
Paul Brecher, Chi oefeningen, Kerkdriel, Librero b.v. 2001
Deepak Chopra, De zeven spirituele wetten van succes, Altamira-Becht b.v. 1995
Agnes Clark, Qigong, Kerkdriel, Librero b.v. 2001
Thomas Cleary, Zen bronnen, Utrecht, Servire Uitgevers b.v. 1999
Fons Delnooz, Energetische bescherming tegen leeglopen, vervuilen, meetrillen, Deventer, Ankh-hermes b.v. 2000
Julius Fast, De taal van het lichaam, Amsterdam, Wetenschappelijke Uitgeverij n.v. 1971
B.P.C. Fretz, K-Osmose, Leiden, Subfaculteit der Psychologie, 1985
Rob Geyssen, Floor van Stek, Je voeten, je leven, Baarn, De Kern 1999
Malcolm Godwin, Wie ben je? 101 manieren om naar jezelf te kijken, London, Virgin publishing Ltd. 1999
Jane Hope, Meditatie, 12 maanden inspiratie in de praktijk, Tririon Uitgevers b.v. 2001
Jane Hope, Verborgen taal van de ziel, Kerkdriel, Librero b.v. 2003
Jon Kabat-Zinn, Ph.D., Handboek meditatief ontspannen, Bloemendaal, Uitgeverij J.H. Gottmer / H.J.W. Becht B.V. 2000
Shakta Kaur Khalsa, Kundalini Yoga, London, Dorling Kindersley Ltd. 2001
Stephanie Noris, Kleurentherapie, Kerkdriel, Librero b.v. 2001
Willy Pasini, Intimiteit, Italië, Arnoldo Mondadori Editore, 1990
William Quan Judge, De yoga aforismen van Patanjali, Deventer, Ankh-Hermes b.v. 1996
Karl Ryberg, De geheime kracht van kleuren, Västerås, Zweden, ICA Bokförlag, 1991
Sesam Atlas van de anatomie, bewegingsapparaat, Baarn, Bosch & Keuningn.v. 1981
Ajãtã Stam, Yama en niyama, Zwaag, Stichting Levensschool "Govindadhãrma", 1996
Mukunda Stiles, Yoga therapie voor lichaam en geest, Haarlem, Altamira-Becht b.v. 2002
Gopi Warrier, dr. Harish Verma & Karen Sullivan, Ayurveda, Kerkdriel, Librero b.v. 2001
De Dikke van Dale en het Groene Boekje
Bhagavad Gita, Amsterdam, de Driehoek, ±1974
Bijlagen van de Volkskrant: Gezondheid & Wetenschap
Elsevier Thema Gezond
Psychologie Magazine
En uiteraard de aantekeningen die ieder van onze groep zo zorgvuldig heeft uitgewerkt.